Luisteren naar je kind…Het lijkt zo’n vaag begrip want we luisteren allemaal naar onze kinderen. Of in elk geval proberen we dat, toch? Maar waarom kan het dan zo vreselijk lastig zijn om adequaat te reageren op een boze bui van je kind, laat staan te begrijpen wat er in je kind omgaat op zo’n moment.
Graag leg ik je uit hoe je oprecht naar je kind kunt luisteren en hoe jij als ouder in staat kunt zijn om vervelende situaties met je kind met behulp van zowel passief als actief luisteren een positieve wending te geven.
Passief luisteren
Passief luisteren is een communicatietool die je kunt gebruiken als manier om te zorgen dat je kind met jou wil praten. Jouw kind voelt zich hiermee geaccepteerd en zal zich uitgenodigd voelen om met jou in gesprek te gaan omdat je ruimte geeft om te vertellen wat hem of haar bezighoudt zonder daarbij teveel input van jouw kant te geven.
Passief luisteren kun je toepassen door:
1) Acceptatie
2) Zwijgen
2) Vage reacties die uitnodigen meer te vertellen
Acceptatie
Acceptatie door jou als ouder heeft een belangrijk positieve invloed op je kind. Als ouder is het belangrijk deze acceptatie te laten merken anders kan je kind er niks mee. Je kind mag voelen dat je werkelijk van hem of haar houdt. Je kunt dit laten weten door het te vertellen maar nog belangrijker, je kunt het laten voelen.
Als een mens voelt dat de ander hem werkelijk accepteert zoals hij is, kan hij – vanuit die gedachte – gaan bedenken wat hij in zichzelf wil veranderen, waar hij naartoe wil groeien, hoe hij helemaal zichzelf kan worden met alles wat hij in zich heeft
Hoe doe je dat?
1) Verbale communicatie
Hierbij zal je kind zich uitgenodigd voelen om zich te uiten. Hiervoor is het essentieel dat hetgeen je zegt open en neutraal is zonder oordelen, meningen, adviezen, oplossingen, bevelen etc. Dr. Thomas Gordon gebruikt hiervoor de term: de twaalf communicatieblokkades.
2) Non-verbale communicatie
Via je houding, gebaren, gezichtsuitdrukkingen of andere fysieke gedragingen kun jij je kind laten merken dat je hem of haar accepteert. Denk hierbij aan een lach, knipoog, knuffel, aai over de bol, schouderklopje etc. Anderzijds kun je door te fronsen, te brommen of door je weg te kijken een niet-accepterende houding aannemen waarbij je het contact met je kind verliest.
3) Niet ingrijpen
Als een kind met een activiteit bezig is, zijn we als ouder snel geneigd ons hierin te mengen door je ermee te bemoeien, ingrijpen of te controleren. Denk maar aan je kind die een kleurplaat maakt en vooral naast de kleurplaat tekent als tussen de lijntjes.
Neem even de tijd om voor jezelf af te vragen en ook echt te voelen hoe jij reageert als ouder in dagelijkse situaties en waar evt. mogelijkheden om te groeien.
Zwijgen
Niets zeggen kan heel krachtig werken. En zoals ik in eerdere mails al benoemd heb, is het uitstellen van een reactie zeer effectief omdat je de tijd krijgt om te voelen wat de reactie, het gedrag van je kind, voor een gevoel of emotie bij jou teweegbrengt. Je bent zo in staat om objectief en neutraal te reageren en jouw emoties uit te filteren.
En hiermee zie je gelijk het effect op je kind. Hij of zij zal beter in staat zijn deze boodschap te ontvangen omdat emoties vaak zorgen voor ongenuanceerde boodschappen die beschuldigend, veroordelend of verwijtend kunnen overkomen.
Herkenbaar?
Vage reacties
Met vage reacties zoals ‘O’, ‘oja’, ‘mm-mm kun je je kind uitnodigen om meer te vertellen. Dit soort reacties verraden geen ideeën, oordelen of gevoelens van jou als ouder maar nodigen je kind juist uit om zin eigen ideeën en gevoelens naar voren te brengen.
Andere opmerkingen kunnen zijn:
‘Echt waar?’
‘Dat is interessant’
‘Stel je voor’
‘Je meent het’
Ga maar eens bij jezelf na. Ben jij dan geneigd om door te vertellen?
Actief luisteren
Actief luisteren is de meest effectieve manier om een gesprek aan te gaan met je kind. Bij actief luisteren gaat het erom dat je als ouder de boodschap van je kind begrijpt zoals deze bedoeld was. Jouw opmerkingen zijn hierin doorslaggevend voor de reactie van je kind.
Wat er vaak in een communicatieproces misgaat, is dat de ontvanger (de ouder) de boodschap van de zender (kind) verkeerd begrijpt waardoor de deuren dichtgaan. Dit kan leiden tot onbegrip, onenigheid, of strijd.
Praktijkvoorbeeld:
Na een half uur tablet kijken, heb jij hem bij je kind weggepakt met de mededeling dat zijn schermtijd voorbij is. Jouw kind loopt schreeuwend en stampend de kamer uit en roept: ‘Dit was echt nog geen half uur, ik was net pas aan het kijken’. Jij loopt achter hem aan en zegt: ‘Het is ook iedere keer hetzelfde gezeur met jou. Daar hoef je niet toch niet zo boos om te worden, je weet heel goed wat de regels zijn’.
Voorbeelden van actief luisteren
Herken je deze situatie? En zou je deze reactie ook gegeven kunnen hebben? Vraag jezelf af of je met deze reactie oprecht geluisterd hebt naar je kind? Heb je zijn of haar boodschap goed begrepen? Waarschijnlijk kom je tot de conclusie dat dit niet het geval was. Maar hoe dan?
Voorbeelden van actief luisteren:
Kind: ‘Dit was echt nog geen half uur, ik was net pas aan het kijken’. Hij loopt stampend en schreeuwend de kamer uit.
Ouder: ‘Je hebt duidelijk nog geen zin om te stoppen met kijken’
Kind: ‘Nee, ik was net een gaaf spel aan het doen en nu kan ik het niet meer afmaken’
Ouder: ‘En je vindt het vervelend om weer helemaal opnieuw te moeten beginnen’
Kind: ‘Ja nu moet ik het nog een keer herhalen. Misschien moet ik het de volgende keer dan maar opslaan’
Kind: ‘Dit was echt nog geen half uur, ik was net pas aan het kijken’. Hij loopt stampend en schreeuwend de kamer uit.
Ouder: ‘Je bent kwaad hé?
Kind: ‘Ja natuurlijk, ik heb er zo’n hekel aan als die tablet zo wordt afgepakt’
Ouder: ‘Je voelt je betutteld en kan zelf wel bepalen hoelang je op de tablet zit?’
Kind: ‘Tuurlijk, ik ben al 10 jaar!’
Ouder: ‘En jij vind dat je oud genoeg bent om zelf keuzes te maken’
Kind: ‘Ja mam inderdaad, maarre ik moet zo naar de training dus ik ga mijn spullen pakken’
In beide voorbeelden zegt het kind feitelijk hetzelfde maar is de boodschap wezenlijk anders. Voor jou als ouder de moeilijke taak om deze boodschap te ontcijferen en gepast te reageren.
Als je weet wat er speelt, is dit wellicht goed te doen maar wat als je het niet weet?
Blijf dan neutraal en stel je open op om alsnog achter de beweegredenen van je kind te komen. Hieronder een voorbeeld:
Kind: ‘Dit was echt nog geen half uur, ik was net pas aan het kijken’. Hij loopt stampend en schreeuwend de kamer uit.
Ouder: ‘Ik zie dat je erg kwaad bent, wat is er aan de hand?’
Kind: ‘Niks’
Ouder: ” Het zit je duidelijk erg dwars he?
Kind: ‘Ja ik vind het echt niet leuk als je de tablet zomaar afpakt als ik midden in een spel zit’
Ouder: ‘Ik wist niet dat je er zo van streek door raakte’
Kind: ‘Nou wel dus’
Extra tips
- Voorkom jij-boodschappen zoals: ; Jij bent niet lief’, ‘Jij doet het expres om mij te plagen’. Deze boodschappen zijn erg beschuldigend en oordelend waardoor je het gesprek direct sluit. Het roept weerstand op.
- Spreek vanuit een ik-boodschap waarbij je het gedrag + gevoel + gevolg benoemd. Hierbij beschrijf je objectief wat je ziet, wat dit bij jou losmaakt en wat de gevolgen zijn. Bv: ‘Als je zolang achter de tablet zit, maak ik me zorgen omdat er dan te weinig tijd is om je huiswerk af te maken’.
Ga jij hiermee aan de slag?
Om op een effectieve manier met je kind te kunnen communiceren is het dus erg belangrijk om te begrijpen wat er speelt bij je kind. En weet je dit niet? Blijf open en nieuwsgierig en vul niks in. Nodig je kind uit om alsnog te gaan vertellen wat hem of haar bezighoudt.
Het vraagt oefening en herhaling maar je zult het verschil merken. Ga jij hiermee aan de slag? Ik hoor graag wat jouw bevindingen zijn. Succes!