Hooggevoeligheid
Met behulp van deze zelftest hsp krijg je een indicatie of jouw kind hooggevoelig is. Maar wat is hooggevoeligheid nou precies? Hooggevoeligheid is een karaktereigenschap en geeft aan hoe je in elkaar zit en vanuit welke kwaliteiten en neigingen je op de wereld om je heen reageert. Dit kan niet worden gediagnosticeerd, een karaktereigenschap is immers geen stoornis en behoeft geen diagnose.
Zelftest hsp
De zelftest hsp is afkomstig van Elain N. Aron, de grondlegster van de term HSP. Zij ontwikkelde een vragenlijst speciaal voor gevoeligheid bij kinderen.
Beantwoord de vragen zo goed als je kunt. Antwoord met ‘ja’ als het in ieder geval enigszins opgaat of gedurende een aanzienlijke periode in het verleden opging. Antwoord met ‘nee’ als het niet speciaal of helemaal niet opgaat voor je kind.
| Nr | Vraag | Ja / nee |
| 1 | Schrikt snel | |
| 2 | Heeft last van kleren die kriebelen, naden in sokken of kledingmerkjes tegen zijn/haar huid | |
| 3 | Houdt over het algemeen niet van grote verassingen | |
| 4 | Leert meer van een vriendelijke terechtwijzing dan van een strenge straf | |
| 5 | Lijkt mijn gedachten te kunnen lezen | |
| 6 | Gebruikt moeilijke woorden voor zijn/haar leeftijd | |
| 7 | Ruikt elk vreemd geurtje | |
| 8 | Heeft een scherpzinnig gevoel voor humor | |
| 9 | Lijkt zeer intuïtief | |
| 10 | Is moeilijk in slaap te krijgen na een opwindende dag | |
| 11 | Heeft moeite met grote veranderingen | |
| 12 | Wil zich verkleden als zijn/haar kleren nat of zanderig zijn geworden | |
| 13 | Stelt veel vragen | |
| 14 | Is een perfectionist | |
| 15 | Heeft oog voor verdriet van anderen | |
| 16 | Houdt meer van rustige spelletjes | |
| 17 | Stelt veel en diepzinnige beschouwende vragen | |
| 18 | Is zeer gevoelig voor pijn | |
| 19 | Kan slecht tegen een luidruchtige omgeving | |
| 20 | Heeft oog voor detail (iets dat van plaats verandert, een verandering in iemands uiterlijk etc.) | |
| 21 | Kijkt eerst of het veilig is alvorens ergens in te gaan klimmen | |
| 22 | Presteert het best wanneer er geen vreemden bij zijn | |
| 23 | Beleeft dingen intensief |
Indien er 13 vragen of meer met ‘ja’ beantwoord worden, kun je volgens Aron aannemen dat er bij je kind sprake is van hooggevoeligheid. Daar moet als kanttekening bij geplaatst worden: kinderen met een stoornis kunnen ook hoog scoren op deze zelftest.
Aanvullende kenmerken
Gebleken is dat bovenstaande zelftest hsp geen compleet beeld schetst van hooggevoeligheid. Tegenwoordig wordt een aanvullende lijst met kenmerken gehanteerd om vast te stellen of er daadwerkelijk sprake is van deze eigenschap. Deze wordt onderverdeeld in vier categorieën:
1. Lichamelijk: het fysieke lichaam, inclusief de zintuigen
2. Emotioneel: gevoelens, omgang met anderen
3. Mentaal: denken, leren, informatieverwerking
4. Spiritueel: een zingevende context
Al deze kenmerken staan in relatie tot elkaar en hebben dus vooral betekenis in hun onderlinge samenhang.
Kenmerken op lichamelijk gebied
- Veel zien, kleine veranderingen waarnemen, oog voor details
- Graag langs de kant staan om te observeren
- Scherp horen, geluiden snel ‘hard’ noemen
- Intens reageren op lichamelijke pijn
- Subtiele geur- en smaakverschillen onderscheiden
- Geïrriteerd raken door bv. natte mouw of labeltjes
- Gevoelige ogen, licht snel te fel vinden of noemen
Kenmerken op emotioneel gebied
- Zich snel zorgen maken
- Aanvoelen van sfeer, stemmingen en emoties
- Houden niet van verrassingen
- Moeite hebben met veranderende omstandigheden
- Tijd nodig om aan nieuwe situatie of omgeving te wennen
- De kwetsbaarheid van anderen zien en begrijpen
- Inlevingsvermogen, zich goed kunnen verplaatsen in de gevoelens van anderen
- Toetrekken naar kinderen die enigszins buiten ‘de groep’ vallen
- Op jonge leeftijd al in staat tot zelfreflectie
- Behoefte hebben aan een rustige omgeving met niet teveel mensen
- Niet in het middelpunt van de belangstelling willen staan
Kenmerken op mentaal gebied
- Een goed geheugen hebben
- Voor de leeftijd over een grote woordenschat beschikken
- Snel van de ene gedachte naar de andere associëren
- Diepzinnige vragen stellen
- Eindeloos willen weten ‘waarom’
- Een goed gevoel voor vreemde talen hebben maar die graag in de praktijk leren
- Beter in taal dan in rekenen
- Een goed gevoel voor vreemde talen hebben
- Kennis op school niet letterlijk reproduceren maar liever creatief toepassen
- Moeite met structureren en organiseren
- Een hekel aan oefenen en herhalen
Kenmerken op spiritueel gebied
- Eigenwijsheid, heel gericht de eigen weg willen volgen
- Vol levenslust, heel blij en enthousiast kunnen zijn
- Zeer hechten aan de waarheid
- Gericht op liefde, harmonie en vrede
- Diep nadenken over levensvragen
- Sterke binding hebben met de natuur, planten en dieren
- Wat tegenover elkaar staat tot harmonie (willen) brengen (mediator)
Realiseer je dat geen enkel hooggevoelig kind hetzelfde is. Het is goed mogelijk dat je je kind niet in álle gebieden herkend. Dat kan!
Heb je in de vragenlijst meer dan 13 vragen met ‘ja’ beantwoord en herken je je kind in de onderstaande kenmerken van één of meerdere gebieden? Dan mag je ervan uitgaan dat je kind hooggevoelig is!